Tijdens mijn studie Economische Wetenschappen aan de, toen nog, Rijksuniversiteit Limburg, ben ik met veel theorieën en aannames in aanraking gekomen waar ik inmiddels vraagtekens bij zet. Wat voor mij nog steeds als een paal boven water staat is dat toegevoegde waarde een van de cruciale uitgangspunten in de economie is. Ik doe iets voor jou, voeg waarde toe, en jij geeft daar iets voor terug. In veel gevallen gebruiken we geld als middel om die uitwisseling makkelijk te maken.

Tegenwoordig is het echter zo dat als je graag veel en snel geld wil verdienen, toegevoegde waarde niet de makkelijkste route is. Geld verdienen met het onttrekken van waarde is makkelijker. In ons huidige economische systeem zijn we een boel dingen vergeten in geld uit te drukken en die zijn dus ‘gratis’. Zo is vervuilen, mensen verleiden tot ongezond gedrag of het alvast verpesten voor toekomstige generaties gratis of anders heel goedkoop. En dan hebben we de financiële sector nog waar duizenden miljarden euro’s, yens, opties, derivaten bitcoins etc. in een niet bij te houden tempo van eigenaar wisselen. Het enige doel is om geld met geld te verdienen. Vaak gaat dit ten koste van anderen en toegevoegde waarde is niet aan de orde, er wordt niets geproduceerd of toegevoegd.

En dat mag allemaal!

Aristoteles had het daar millennia geleden al over. Hij had het over Oikonomia wat het beheer van het huishouden betekent. En het doel hiervan is verhogen van het levensgeluk. Daarnaast benoemde hij ook dat je met geld geld kunt verdienen zonder waarde toe te voegen. Dat noemde hij Chremastike. Ik sluit niet uit dat je nog nooit van het woord Chremastike had gehoord, maar van economie waarschijnlijk wel. En dat gaat dus niet over hetzelfde. Veel ‘economen’ hebben het over aandelenmarkten, rente, derivaten, human resources (mensen als productiemiddel) en nog veel spannendere begrippen. Meestal gaat dat over geld verdienen met geld en dus niet over economie, zoals Aristoteles het gebruikte.

Maar de echte econoom houdt zich bezig met toegevoegde waarde en hoe we met geld als middel het geluk van de mensen kunnen bevorderen. Dus de volgende keer als iemand voorgesteld wordt als econoom en het gaat over geld als doel, let dan op, grote kans dat hij of zij geen echte is!

Jeroen Doensen is econoom en visionair en schrijft over duurzaamheid, dat alles met alles verbonden is.